درباره تئاتر خیابانی بیشتر بدانیم!

در یادداشت علی شمس چنین آمده است: «خیابان یک سمفونی جمعی از هزار اتفاق ریز و درشت است، که مدام می افتد. برای من خیابان تنها راهی برای رسیدن به جایی نیست. خودِ جاست. برای کسی که از تماشا کردن لذت می برد، خیابان و در خیابان بودن عین لذت است. خیابان به همان اندازه که می تواند راهی برای عبور باشد، می تواند بدل به جایی برای مکث، ایستادن و تماشا شود. همه‌ی ما تجربه ای مشترک از ایستادن و تماشای اتفاق در خیابان داریم. حتمن همه‌ی ما از بغل دستی ناشناسی درباره‌ی چرایی آن اتفاق پرسیده ایم. عبور از یک خیابان هماره دارای یک ریتم ثابت نیست. هجوم رخدادهای ریز و درشت سرعت عابر را تند و کند می کند. جدای از آن، خیابان محل برخوردهای کوتاه و گذراست. شهر با تکاندن آدم‌هایش توی خیابان آنها را در مواجهه‌ی با هم قرار می دهد. مواجهاتی کوتاه، سرسری و فراموش شونده. این همان جای شلوغ و پر اتفاقی است که «والتر بنیامین»   از آن سخن می‌گوید. جایی برای پرسه‌زنی و مصرف هزاران خرده داستان که احتمالن  خود تو هم باید یکی از آنها باشی. شهر جایی برای گم شدن.

به موازات همه‌ی اینها اگوستو بوال با تئاتر ستم کش‌اش و جلوتر از او «لیونیگ تیاتر» با آرمان های شورشی و عصیان آمیزش خیابان را عرصه‌ی ترکتازی خود می کنند. در این بین شاید ظهور و حضور «لیوینگ تیاتر» از باقی پدیده های اجرایی در این سال ها تاثیر بیشتری داشته باشد. تئاتر برای اعضای «لیوینگ تیاتر» و بیش از همه برای جولیان بک و همسرش جولیت مالینا یک شمشیر تیز است که باید گردن بزند. «لیوینگ تیاتر» تئاتر را دچار الزامات می کند. به او باید و نباید می دهد. آنها تئاتر را خنثی و اخته نمی خواستند. تئاتر باید واکنشی به اتفاقات روزمره‌ی هنرمند باشد. تئاتر باید ازین مماشات بورژواتیک بیرون بیاید. واکنشی شدیدتر از کنشی که هنرمند را وادارِ به پاسخ می کند. یک پاسخ هنرمندانه که فاجعه را در ابعاد حقیقی ذهن تماشاگر به او نشان بدهد. تماشاگر در برابر آینه بنشیند و از سکوت و شرم ذله شده، دست آخر دست به کاری بزند. تئاتر پیشنهادی «لیوینگ تیاتر» یک تئاتر بی پرواست. تئاتری که در هر کجا و با هر شرایطی قابلیت اجرا دارد. «لیوینگ تیاتر» به واسطه‌ی رفتار جسورانه و فریاد بلندی که داشت گروهی مغضوب بود. آنها درصدد افزایش آگاهی تماشاگر بودند و این آگاهی را به زعم مسئولین گستاخانه، انتقال می دادند.

تاریخچه شکل گیری تئاتر خیابانی

انواع تئاترهای فضای باز و محیطی به ویژه تئاتر خیابانی در نتیجه احساس کمبودهایی به وجود آمدند. کمبودهایی که شاید دیگر تئاتر صحنه‌ای جوابگوی آنها نبود؛ نیاز به ارتباط هرچه بیشتر با مخاطب در معنا سازی، اجرا در مکان هایی که خود آن مکان بتواند به عنوان شخصیتی در نمایش حضوری پر رنگ داشته باشد و انتقال معنا به مخاطبانی که شاید هرگز برای تهیه بلیط در صف گیشه‌ها حضور پیدا نکنند؛ -در صورتی که آنها اصلی ترین مخاطبان آن معنا محسوب می‌شوند- از آن جمله‌اند.

تئاترهای خیابانی در برگیرنده مضامین اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی و ... هستند که به کمک تکنیک‌های خاصی به مخاطب ارائه می‌شوند. در نمایش‌های خیابانی بازیگر و تماشاگر معنای دیگری می‌یابند، با هم یکی می‌شوند و گاهی جایگاهشان با یکدیگر عوض می‌شود.

تئاتر خیابانی تحت عنوان نام رسمی street theater از اجرای  نمایش‌هایی در دهه های دوم و سوم قرن بیستم که در مکان‌های عمومی کشورهای اروپایی از جمله روسیه، فرانسه، آلمان و هلند – که پس از آنها به سراسر جهان غرب کشیده شد – شکل گرفت.

در ایران نیز از قبل از انقلاب اسلامی اجراهایی به شکل خیابانی در چند جشنواره انجام گرفت ولی این اجرا‌ها تبدیل به حرکتی فراگیر نشد. در روزهای اول انقلاب نیز که فضای سیاسی به نسبت بازی به وجود آمده بود، گروه‌های تئاتر خیابانی به وجود آمدند که سعی در ارائه نظرگاه‌های سیاسی خود داشتند. پس از پایان جنگ تحمیلی نیز اجرا هایی از تئاتر خیابانی در ایران داشتیم تا اینکه  تئاتر خیابانی در سال 1373 به جشنواره تئاتر فجر پیوست تا نگاه جدی تری در ایران به آن شود.

اما تئاتر خیابانی در ایران بیشتر از آنکه نشان دهنده احساس نیاز به این گونه نمایشی باشد نشان دهنده کمبود سالن‌های نمایش است که با وجود خیل عظیم علاقمندان، فارغ التحصیلان و دانشجویان رشته تئاتر ، از آن تنها به عنوان یک راه گریز استفاده می‌شود.

حال و هوای این روز های تئاتر خیابانی ارس

یکصد اجرای خیابانی در هفتمین جشنواره تئاتر خیابانی ارس

منطقه آزاد ارس محدوده ای است از جغرافیای آذربایجان شرقی که با وسعت 51000 هکتار در شمال غرب ایران واقع شده است و شامل بخشهایی از دوشهرستان جلفا و خداآفرین می باشد . همجواری این منطقه با دوکشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان و نیز جمهوری خودمختار نخجوان،  موقعیت ژئواستراتژیک آن را برجسته نموده است . با  داشتن آثار متعدد تاریخی و طبیعی، این منطقه یکی از قطب های توریستی کشور به شمار می آید.

+معاونت فرهنگی اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد ارس با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با هدف ایجاد بستر توجه بیش از پیش جامعه نخبگان هنری کشور به این منطقه و بهره مندی از نگاه تیزبین و نافذ هنرمندان هنرهای نمایشی در جهت معرفی هرچه بهتر و بیشتر توانمندیهای آن، ارائه خدمات هنری و فرهنگی به جامعه محلی و بویژه میلیون ها گردشگری نوروزی،انتقال اهداف، استراتژی ها،سیاست ها و مسایل توسعه ای سازمان منطقه آزاد ارس و مسایل و موضوعات عمومی فرهنگی،اجتماعی و اقتصادی کشور به مخاطبان با بهره مندی از ابزار قدرتمند نمایش خیابانی، ترویج آداب، سنن و آیین های ایرانیان بویژه آیین های نوروزی و توجه ویژه به موضوع مرز و مرزبانی، هفتمین دوره جشنواره سراسری تئاتر خیابانی ارس را برنامه ریزی نموده و با انتشار فراخوان از کلیه هنرمندان،نویسندگان،کارگردانان و فعالان حوزه هنرهای نمایشی بویژه تئاتر خیابانی دعوت می نماید جهت شرکت در جشنواره مفاد منتشره را مطالعه فرموده و ما را در راه رسیدن به اهداف جشنواره یاری نمایند.